عسل خام چیست و چه تفاوتی با سایر عسل‌ها دارد؟ آیا عسل خام بهتر است؟

عسل یک مایع شیرین و مفید است که توسط زنبور عسل و به واسطه تغذیه آن از شهد گیاهان حاصل می‌شود، عسل طبیعی سرشار فواید متفاوت است که برای آشنایی با آن می‌توانید به مطلب خواص عسل طبیعی مراجعه کنید، اما برخی معتقدند که در بین انواع عسل، عسل خام فواید بیشتری دارد و برخی هم معتقند که هیچ تفاوتی بین عسل خام و سایر عسل‌ها وجود ندارد، در این مطلب قرار به این سوال پاسخ دهیم که عسل خام چیست و چه تفاوتی با سایر عسل‌ها دارد.

عسل خام چیست؟

عسل خام نوع جدیدی از عسل نیست بلکه به عسل فرآوری نشده عسل خام گفته می‌شود، عسلی که مستقیما از کندو استخراج می‌شود و نهایتا با گذراندن آن از یک فیلتر مانند پارچه تمیز، بخشی از ناخالصی‌ها مانند گرده و بقایای زنبور عسل را فیلتر می‌کنند و اصطلاحا تنها کمی تمیز می‌شود و در نهایت وارد بطری یا حلبی شده و برای فروش آماده می‌شود.

البته روال کار معمولا به این صورت است که کندوها را در دستگاهی به نام اکستراکتور قرار می‌دهد و با کمک نیروی گریز از مرکز عسل را از آن جدا می‌کنند، سپس عسل به دست آمده را از یک صافی عبور می‌دهند تا ذرات درشت آن و بقایای احتمالی بدن زنبور از آن جدا شود، و بعد آن را در شیشه می‌ریزند.

این در حالی است که سایر عسل‌های موجود در سوپرمارکت و بازار مراحل بیشتری را قبل از بطری شدن طی می‌کنند، مراحی مانند پاستوریزه کردن، حرارت دادن برای شکرک نزدن و… که همگی این کارها اگرچه عسل‌ با ظاهری قشنگ‌تری ایجاد می‌کند اما خیلی از خواص عسل را از بین می‌برد، بخصوص حرارت دادن عسل که خواص زیادی را از بین می‌برد.(۱) این به غیر از این است که در تولید صنعتی عسل ممکن است برخی از تولیدکنندگان برای کاهش هزینه ها، شکر یا شیرین کننده ها را به عسل اضافه کنند.

اصلی ترین تفاوت بین عسل خام و سایر عسل‌ها از نظر خواص

عسل خام مغذی تر است

عسل خام حاوی طیف گسترده ای از مواد مغذی است و خواص زیادی دارد. تقریباً ۲۲ اسید آمینه، ۳۱ ماده معدنی مختلف و طیف گسترده ای از ویتامین ها و آنزیم ها دارد. با این حال، مواد مغذی فقط در مقادیر کمی وجود دارند.(۲)

آنچه که در مورد عسل خام بسیار چشمگیر است، وجود نزدیک به ۳۰ نوع ترکیب گیاهی فعال در آن است که پلی فنول نامیده می‌شوند و به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کنند.(۳) که در بسیار از مطالعات مشخص شده است که این آنتی اکسیدان ها خواص سلامتی زیادی از جلمه کاهش التهاب، کاهش خطر بیماری قلبی و پیشگری از سرطان دارند.

در یکی از مطالعات انجام شده که لینک آن ها در ادامه برای شما قرار داده‌ایم، آنتی اکسیدان های موجود در عسل خام و فرآوری شده یک بازار محلی را مقایسه شد. در این مطالعه مشخص شد که عسل خام تا ۴٫۳ برابر بیشتر از انواع فرآوری شده آنتی اکسیدان دارد.(۴) هرچند که نیاز به مطالعات بیشتری در این خصوص است، اما همین مطالعات کم هم نشان داده است که خواص عسل خام بیشتر از عسل‌های فراوری شده سوپرمارکتی است.

عسل‌های معمولی، حاوی گرده گل نیستند

زنبورها برای تهیه عسل از گل‌های مختلفی عبور کرده و بین انواع گل و گیاه سفر می‌کنند و به طور معمول حدود ۶ کیلومتر از کندوهای خود فاصله می‌گیرند، تا در نهایت شهد و گرده مورد نیاز را از گل‌ها و گیاهان اطراف خود جمع آوری کرده و به کندو ببرند.

گرده زنبور عسل به طرز شگفت انگیزی مغذی است و حاوی بیش از ۲۵۰ ماده از جمله ویتامین ها، اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب ضروری، ریز مغذی ها و آنتی اکسیدان ها است.(۵) به گونه‌ای که وزارت بهداشت فدرال آلمان گرده زنبور عسل را به عنوان یک دارو می شناسد.(۶)

گرده زنبور عسل با بسیاری از فواید سلامتی چشمگیر همراه است به گونه‌ای که مطالعات نشان داده اند ممکن است به مبارزه با التهاب و بهبود عملکرد کبد کمک کند. و همچنین دارای خواصی است که ممکن است برای مبارزه با بیماری قلبی و سکته بسیار مفید باشد.

به عنوان مثال، یک مطالعه غیررسمی ۶۰ نمونه از برندهای تجاری عسل را در ایالات متحده تجزیه و تحلیل کرد و کشف کرد که بیش از ۷۵ درصد از کل نمونه ها فاقد گرده هستند.

عسل‌های معمولی ممکن است شیرین کننده داشته باشند

از آنجایی که مصرف عسل متقاضیان زیادی دارد، تولید کنندگان محلی عسل طبیعی پاسخگوی این نیاز نیستند و از طرفی عسل طبیعی قیمت بالاتری هم دارد، در نتیجه بخش زیادی از عسل موجود در بازار به صورت صنعتی تولید شده و در بهترین حالت حاصل تغذیه زنبور از مواد قندی است و در حالت بد ممکن است مستقیما مواد قندی به آنها افزوده شده باشد، به همین دلیل عسل‌های سوپرمارکتی و شرکتی عمدتا خواص زیادی ندارند.

بیشتر خواص به عسل خام نسبت داده شده است

خواص زیادی برای عسل طبیعی ذکر شده است که عمده این خواص مرتبط با عسل طبیعی و از نوع خام هستند، یعنی عسلی که کاملا طبیعی است و بعد از استخراج هم فرآوری نشده است و مستقیما در بطری برای فروش قرار گرفته است، چنین عسلی طبیعی و خام است و خواصی که تا به حال از عسل شنیده‌اید مربوط به این نوع عسل است.

یکی از خواص اصلی موجود در عسل طبیعی، آنزیمی به نام گلوکز اکسیداز است. این آنزیم به تولید مولکول هایی کمک می کند که به عسل خاصیت ضد میکروبی و ضد باکتریایی می بخشد، متاسفانه در عسل‌های سوپرمارکتی به دلیل انجام فرآوری و فیلتر کردن عسل و حرارت دادن آن، این آنزیم ارزشمند از بین می‌رود.

آیا خوردن عسل خام خطرناک است؟

عسل خام می تواند حاوی هاگ های باکتری کلستریدیوم بوتولینوم باشد، این باکتری برای نوزادان یا کودکان زیر یک سال مضر است و ممکن است باعث مسمومیت بوتولیسم شود که منجر به فلج تهدید کننده زندگی می شود. با این حال، بوتولیسم در میان بزرگسالان سالم و کودکان بزرگتر بسیار نادر است و با افزایش سن، روده به اندازه ای رشد می کند که مانع از رشد هاگ های بوتولینوم شود. لذا مصرف عسل خام برای کودکان بالای ۱ الی ۲ سال و همچنین بزرگسالان هیچ خطری ندارد.(۷)

چطور تشخیص دهیم که عسل خام است؟

بهترین راه برای تشخیص طبیعی بودن و همچنین خام بودن عسل، انجام آزمایش است که در آن فاکتورهای مختلفی بررسی می‌شوند، فاکتور مرتبط با خام بودن عسل میزان ۵-هیدروکسی متیل فورفورال یا (HMF) است. میزان این ماده در عسل تعیین کننده‌ی تازگی و همچنین حرارت دیدن یا ندیدن عسل است. با حرارت دادن عسل، میزان این ماده افزایش پیدا می‌کند.

راه دیگر که راه ساده تری است، مشاهده شکرک زدن یا رس بستن عسل است، اما نکته اینجاست که رس بستن تنها می‌تواند نشان که عسل خام است ولی مشخص نمی‌کند که عسل طبیعی بوده یا حاصل تغذیه زنبور از مواد قندی است، لذا با انجام آزمایش هم طبیعی بودن و هم خام بودن عسل مشخص می‌شود.

از کجا عسل خام تهیه کنیم؟

چیزی که مشخص است این است که شما نمی‌توانید عسل خام را از سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های بزرگ تهیه کنید، عسل‌های موجود در این مکان‌ها همگی از نوع تجاری هستند و فیلتراسیون و حرارت دادن به عسل‌ها از خواص آنها کاسته است و از طرفی عمدتا حاصل تغذیه زنبور از مواد قندی هستند و به هیچ وجه عسل طبیعی محسوب نمی‌شود و خواص اندکی دارند.

توصیه ما این است که برای خرید عسل طبیعی و خام بهتر است که به سراغ یک زنبوردار یا فروشنده محلی بروید، چنانچه این امکان برای شما وجود ندارد، می‌توانید عسل‌های طبیعی و خام را از آویشا خریداری کنید، عسل‌های آویشا همگی با ضمانت بازگشت وجه هستند.

جمع بندی عسل خام و خواص آن

به طور خلاصه عسل خام همان عسل طبیعی است به شرطی که پس از برداشت فرآوری نشده باشد و حرارتی هم به آن داده نشده باشد و مستقیما از کندو به داخل بطری یا حلبی برای عرضه قرار بگیرد، چنین عسلی خواص به مراتب بیشتری نسبت به عسل های تجاری که حرارت دیده اند دارد.