تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی با روشی کاملا دقیق

شاید در زمان‌های قدیم که صنعت زنبورداری کوچکتر بود و از طرفی پوشش‌ گیاهی هم بیشتر بود، عسل‌هایی که در بازار عرضه می‌شدند عمدتا طبیعی بودند و زنبور برای تهیه آن‌ها تنها از شهد گل استفاده می‌کرد.

اما امروز به دلیل گسترش صنعت زنبورداری و از طرفی کم شدن پوشش گیاهی در خیلی از مناطق، عسل طبیعی کمیاب شده است به گونه‌ای که به جرات می‌توان گفت که عسل‌های عرضه شده در بازار عمدتا طبیعی نیستند و حاصل تغذیه زنبور از شهد گیاهان نمی‌باشند.

همه این موارد موجب شده که امروزه تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی اهمیت زیادی داشته باشد، چرا که هنگام خرید عسل احتمال اینکه شما با یک عسل تقلبی مواجه باشید وجود داشته باشد، در این شرایط اینکه بتوانید تقلبی بودن عسل را تشخیص دهید بسیار مهم است.

پیش از صحبت درباره روش تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی، بد نیست ابتدا تعریفی از عسل طبیعی داشته باشیم و ببینیم به چه عسلی عسل طبیعی گفته می‌شود تا در قدم بعد به دنبال تشخیص این عسل باشیم.

عسل طبیعی چیست؟

عسل طبیعی به عسلی گفته می‌شود که زنبور برای تهیه آن تنها از شهد گل‌ها و گیاهان استفاده کرده باشد و از هیچگونه مواد قندی تغذیه نکرده باشد، خواص این عسل در بالاترین حد ممکن است و میزان قند این عسل در کمترین حالت ممکن قرار دارد که به همین دلیل برای افراد دیابتی مناسب است.

عسل غیر طبیعی چیست؟

عسلی غیر طبیعی در چند نوع مختلف وجود دارد، در واقع اگر عسلی توسط زنبور تولید نشده باشد یا توسط زنبوری تولید شده باشد که آن زنبور از مواد قندی تغذیه کرده است، این عسل غیر طبیعی است.

 

چند نوع عسل غیر طبیعی داریم؟

عسل غیر طبیعی انواع مختلفی دارد که حتی از نظر خواص و قیمت هم باهم یکسان نیستند.

عسل تغذیه‌ای:

به عسلی که زنبور برای تهیه آن به جای استفاده از شهد گیاهان از مواد قندی تغذیه کرده باشد یا درصد زیادی از تغذیه آن از مواد قندی باشد، عسل غیر طبیعی از نوع تغذیه‌ای گفته می‌شود.

در این روش کندودار در کنار تغذیه زنبوران از شهد گل‌ها و گیاهان، آن‌ها را با انواع مواد مصنوعی مانند شکر، قند، شیره خرما و یا حتی شیرین‌کننده‌های صنعتی مانند ساخارین تغذیه می‌کند. در این حالت عسل را زنبور تولید می‌کند اما منبع شهد طبیعی نیست.

علت اینکه زنبوردار به زنبورها مواد قندی برای تغذیه می‌دهد این است که می‌خواهد بارگیری کندو افزایش پیدا کند و در خیلی از مواقع به دلیل کمبود پوشش گیاهی منطقه و خطر از بین رفتن کلونی این کار را انجام می‌دهد.

تغذیه زنبور با مواد قندی کاملا مرسوم است و در برخی از فصول سال برای جلوگیری از نابودی زنبورها به توسط زنبوردارها انجام می‌شود، اما زنبورداری که عسل طبیعی عرضه می‌کند این عسل را صرفا برای تغذیه زنبور نگه می‌دارد، و زنبورداری که عسل تغذیه‌ای به فروش می‌رساند، این عسل را به عنوان عسل تغذیه به بازار عرضه می‌کند.

آیا عسل تغذیه‌ای خاصیت دارد؟

از آنجایی که عسل تغذیه ای نیز توسط زنبور عسل تولید می‌شود و معمولا اینطور هم نیست که زنبور به هیچ وجه از شهد گل استفاده نکرده باشد، در نتیجه این نوع عسل هم بدون خواص نیست و حاوی آنزیم‌هایی است که زنبور وارد عسل می‌کند.اما خواص آن قطعا کمتر است عسل طبیعی است و مانند عسل طبیعی خواص هیچ گیاهی را همراه خود ندارد و قند آن هم بالاتر است.

عسل مخلوط:

عسل مخلوط به عسلی گفته می‌شود که زنبوردار مستقیما آن را با مواد قندی (شربت قند و شکر) و یا شیره‌ی میوه‌ها مخلوط می‌کند و متاسفانه به عنوان عسل خالص به بازار عرضه می‌کند.

اما از آنجایی که انجام اینکار یعنی اضافه کردن آب و شکر و هر ماده خارجی به عسل موجب ترش شدن آن می‌شود، به ندرت افراد این کار را انجام می‌دهند.

عسل تقلبی:

عسل تقلبی عسلی که است که زنبور در تولید آن هیچ دخالتی ندارد و در واقع از تغلیظ شیره‌ی برخی از میوه‌ها مانند خرما، توت و حتی گاهی ملاس چغندر یا از حرارت دادن مواد گلوکزی ( شربت قند) و مواد نشاسته‌ای برای قوام آن ساخته می‌شود.

این نوع عسل در واقع اصلا عسل نیست و با یک مربا تقریبا هیچ تفاوتی ندارد، تشخیص این نوع عسل هم نسبتا راحت تر از عسل تغذیه‌ای است، در بعضی موارد برای ایجاد طعم و بو نیز از برخی از اسانس‌های شبیه به عسل استفاده می‌شود تا طعم و بویی شبیه به آن را پیدا کند.

 

روش دقیق تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی:

بسیار عالی، تا اینجا با تعریف عسل طبیعی و انواع عسل غیر طبیعی آشنا شدید و کاملا متوجه هستید که منظور از عسل طبیعی، غیر طبیعی، تغذیه‌ای، تقلبی و… چیست و حالا باید به سراغ تشخیص عسل طبیعی برویم.

متاسفانه باید بگویم که تشخیص عسل طبیعی به هیچ وجه راحت نیست و حتی فروشنده‌های باسابقه عسل هم در خیلی از مواقع از تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی ناتوان هستند و این گفته خیلی از این افراد است.

اما در ادامه شما را به چند روش تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی آشنا می‌کنیم که برخی از آنها دقت کمتری دارند و احتمال خطا در آنها وجود دارد و یکی از آنها کاملا دقیق است و امکان اشتباه و خطا در آن نیست.

انجام آزمایش:

در همین ابتدا به سراغ بهترین و صحیح‌ترین روش تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی می‌رویم، چالش اصلی تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی زمانی است که عسل غیر طبیعی ما از نوع تغذیه‌ای می‌باشد.

یعنی در هر دوی آنها عسل کاملا توسط خود زنبور تولید شده است و در هر دوی آنها هم زنبور از شهد گل استفاده کرده است، اما در یکی از آنها زنبور فقط از شهد گل استفاده کرده اما در دیگری در کنار شهد گل از مقدار زیادی مواد قندی هم استفاده کرده است که موجب تغذیه‌ای بودن عسل شده است.

این دو عسل تا حد خیلی خیلی زیادی از نظر رنگ، طعم و بو شبیه به هم هستند چرا که در عسل تغذیه اینطور نبوده که زنبور اصلا از پوشش گیاهی استفاده نکند، لذا در این شرایط تنها روش دقیق انجام آزمایش و بررسی میزان ساکارز عسل است.

هرچه زنبور از مواد قندی بیشتری استفاده کرده باشد، میزان ساکارز در آزمایش بالاتر خواهد بود، به طور معمول چنانچه میزان ساکارز عسل کمتر از ۵درصد باشد می‌توان گفت که آن عسل طبیعی است و اگر زیر ۵درصد باشد میزان طبیعی بودن آن بالاتر است.

خرید از زنبوردار مطمئن:

اگر آزمایش برای شما مقدور نیست، راه دوم که توسط ما پیشنهاد می‌شود، خرید از فروشنده مطمئن است، فروشنده‌ای که پیشتر از آن عسل تهیه کرده‌اید، آن را می‌شناسید یا مشاهده کرده‌اید که دیگران با آزمایش از عسل‌های آن مطمئن شده‌اند، در این شرایط می‌توانید با اطمینان بیشتری از آن فروشنده خرید کنید و این روش حتی از روش‌های بعدی که خطای بالاتری دارند هم بهتر است.

روش‌های خانگی تشخیص عسل طبیعی:

اگر برای شما مقدور نبود که عسل را آزمایش کنید و از طرفی فروشنده مطمئنی هم سراغ نداشتید، نهایتا باید به سراغ روش‌های خانگی تشخیص عسل طبیعی از غیر طبیعی بروید که هرچند دارای خطا هستند اما بهتر از این است که هیچ بررسی نداشته باشید.

توجه داشته باشید که با کمک این روش‌ها تنها می‌توان عسل تقلبی که زنبور در تولید آن نقشی نداشته است را شناسایی کرد و برای تشخیص عسل تغذیه‌ای نمی‌توان از این روش‌ها استفاده کرد.

تست چسبندگی:

در عسل‌های تقلبی چسبندگی زیاد است چرا که کاملا از شکر و مواد قندی درست شده‌اند و زنبور آنها را تولید نکرده‌ است، پس می‌توانید مقداری از آن را بین دو انگشتان خود بریزید و بهم بچسبانید و حالا ببینید که انگشتان شما بهم می‌چسبند یا راحت از هم باز می‌شوند و حالت چسبندگی ندارند.

عطر و بوی عسل:

عسل تقلبی به دلیل استفاده از شکر تنها بوی مواد قندی و حتی بعضا بوی ترشی می‌دهد، اما در عسل طبیعی حتی در برخی مواقع با بو می‌توان نوع گیاهی که زنبور استفاده کرده را هم تشخیص داد، مانند عسل آویشن.

طعم و مزه عسل:

در عسل‌های تقلبی به دلیل اینکه کاملا از مواد قندی تشکیل شده است، معمولا شیرینی برای مدت زیادی در دهان می‌ماند مانند زمانی که یک شیرینی می‌خورید، اما در عسل طبیعی اینگونه نیست.

غلظت عسل:

بیشتر عسل‌های تقلبی کاملا روان هستند و وقتی شیشه را حرکت می‌دهند خیلی راحت از به طرف دیگر شیشه جابجا می‌شوند، دقیقا مانند مربا، البته بازهم به دلیل وجود مواد قندی مختلف این داستان همیشه صادق نیست.

گرم کردن عسل:

اگر عسل تقلبی را حرارت دهید به دلیل اینکه مواد قندی را حرارت می‌دهید، خیلی سریع کف می‌کند و حباب حباب می‌شود، در حالی که در عسل طبیعی شاید رنگ کاراملی شود اما کف نمی‌کند.

تست حلالیت عسل:

اگر رشته‌ای از عسل کاملا طبیعی را با قاشق از بالا داخل یک لیوان آب بریزیم، عسل بدون پخش شدگی در ته ظرف جمع می‌شود. اما عسل کاملا تقلبی در میانه‌ی راه پخش می‌شود و حل می‌شود.

ناخالصی در عسل:

از آنجایی که عسل طبیعی از کندو استخراج می‌شود، معمولا در آن انواع ناخالصی مانند گرده گل، موم و حتی قسمت‌های از بدن زنبور یافت می‌شود در صورتی که عسل کاملا تقلبی معمولا در داخل کارگاه‌ها ساخته می‌شود و فاقد این مواد است. هرچند که اگر عسل طبیعی به خوبی صاف شده باشد در آن هم هیچ ناخالصی دیده نمی‌شود.

استفاده از کبریت:

اگر نوک عسل تقلبی را به کبریت بزنید و سپس کبریت را پاک کنید، کبریت به دلیل رطوبت زیاد در عسل تقلبی روشن نمی‌شود، اما در عسل طبیعی در بیشتر موارد کبریت روشن می‌شود.

آزمایش دستمال کاغذی:

اگر مقداری عسل طبیعی را بر روی دستمال کاغذی بریزیم به هیچ وجه پشت دستمال مرطوب و خیس نمی‌شود در صورتی که عسل تقلبی به علت رطوبت بالا پشت دستمال را مرطوب می‌کند.

 

آیا عسل طبیعی شکرک می‌زند؟

اگر عسلی شکرک زد به این معنی است که یا طبیعی است از غیر طبیعی و از نوع تغذیه‌ای است و از همه مهمتر اینکه گرما ندیده است، در واقع عسل طبیعی و عسل تغذیه‌ای چنانچه گرما ندیده باشند، شکرک می‌زنند.

اما اگر عسل تغذیه یا طبیعی را گرما دهند دیگر شکرک نمی‌زنند، در واقع همه عسل‌های سوپرمارکتی که عمدتا تغذیه‌ای هستند، برای اینکه شکرک نزنند، گرما دیده هستند، لذا با شکرک زدن عسل تنها می‌توانید متوجه شوید که حداقل اگر غیر طبیعی است از نوع تغذیه‌ای می‌باشد، اما اگر شکرک نزد نمی‌توان نتیجه مشخصی گرفت چرا که ممکن است طبیعی یا تغذیه‌ای باشد که به دلیل گرما دیده بودن شکرک نزده است.

 

باورهای غلط در تشخیص عسل طبیعی

مواردی که به عنوان روش خانگی تشخیص عسل طبیعی گفته شد در واقع تنها برای تشخیص عسل کاملا تقلبی هستند و اینکه بعضا گفته می‌شود با این روش‌ها می‌توان عسل طبیعی را تشخیص داد یک باور اشتباه است.

همانطور که گفته شد برای اینکه مطمئن باشید که عسل طبیعی خریداری کرده‌اید یا باید خودتان عسل را به آزمایشگاه ببرید یا اطمینان داشته باشید که از فروشنده مطمئنی خریداری می‌کنید، حالت دیگری وجود ندارد.

 

جمع‌بندی تشخیص عسل طبیعی

هدف از این مطلب این بود که شما با انواع عسل طبیعی و غیر طبیعی و روش‌های تشخیص آن و همچنین دقیق‌ترین روش که همان آزمایش و خرید از فروشنده مطمئن است آشنا شوید.

علت اینکه تشخیص عسل طبیعی اهمیت زیادی دارد در واقع خواص بسیار زیاد آن است، در حقیقت بخش زیادی از خواصی که از عسل شنیده‌اید و همچنین خواصی که از ترکیب عسل با مواد مختلف مانند سیاه دانه گفته می‌شود، همگی مربوط به ترکیب عسل طبیعی با آن ماده است.